Cụ Phạm Văn Xuyến (1925 – 1992) - cụ Đỗ Thị Đôi (1926 – 2016)
Họ Phạm chúng ta xưa kia có ruộng “Kỵ điền” được giao cho các cá nhân cày cấy và có trách nhiệm tu lễ về nhà thờ Tổ nhân các dịp lễ tiết trong năm. Số ruộng này được gửi vào Hợp tác xã nông nghiệp Lai Xá từ năm 1960 để lấy thóc hoa lợi hàng năm. Đến năm 2008 Hợp tác xã không trả thóc hoa lợi cho dòng họ nữa. Dòng họ không có nguồn thu hàng năm nên các việc xây mộ các Cụ Tổ, sửa chữa và xây dựng nhà thờ cùng các công việc trong năm chủ yếu nhờ ở sự đóng góp theo xuất đinh và sự hảo tâm công đức của toàn thể các cá nhân và gia đình trong dòng họ. Nhiều cá nhân và gia đình đã hảo tâm công đức các hiện vật vào nhà thờ và ủng hộ tiền nhân các dịp xây dựng và các dịp giỗ Tổ hàng năm. Tất cả còn lưu trong sổ vàng công đức để dòng họ ghi nhận sự đóng góp của tất cả các quý vị.
Trong khuôn khổ bài viết này, với vai trò là người trông nom nhà thờ, trực tiếp chứng kiến các công việc hơn 50 năm qua, tôi muốn lưu lại đôi điều để ghi nhận tấm lòng của gia đình cụ Phạm Văn Xuyến – cụ Đỗ Thị Đôi cùng con cháu ở số 14B, phố Lò Sũ, Hà Nội đối với dòng họ tuy không được sự hưởng ứng của các con cụ Xuyến và cụ Đôi (mong con cháu của hai cụ cũng thông cảm). Ấy vậy tôi vẫn viết vì cũng nhờ tấm lòng của cả gia đình hai cụ từ trước tới nay mà nơi thờ cúng Tổ tiên của họ Phạm chúng ta thêm khang trang và đầy đủ như hiện nay.
Cụ thân sinh của cụ Phạm Văn Xuyến là cụ Phạm Văn Rục (đời thứ 8, mất ngày 29 tháng 12 năm 1944). Cụ Rục rời khỏi làng Lai Xá tới thị trấn Phùng, Đan Phượng, Hà Nội sinh sống vào năm 1924. Cụ Rục sinh được 7 người con. Người con cả tên là Phạm Văn Tuyến. Cụ Tuyến lập gia đình rồi mất sớm. Cụ Xuyến là người con thứ 2 của cụ Rục. Bà con trong họ gọi cụ Xuyến là cụ Hai Tuyến hay Hai Xuyến đều được. Cụ Xuyến lập gia đình với cụ Đỗ Thị Đôi (làng Vòng, thôn Tiền, xã Dịch Vọng, Từ Liêm, Hà Nội) năm 1948 và đi Hà Nội sinh sống khoảng năm 1952.
Việc quan tâm tới dòng họ
Cụ Phạm Văn Xuyến và cụ Đỗ Thị Đôi rất quan tâm tới dòng họ hai bên nội ngoại ở Lai Xá và Dịch Vọng. Khi cụ Xuyến qua đời, cụ Đỗ Thị Đôi tiếp tục quan tâm hơn tới dòng họ. Tôi xin điểm lại các việc chính các cụ đã tâm huyết lo lắng về dòng họ ở Lai Xá.
Từ những năm kinh tế toàn xã hội còn rất khó khăn (những năm 1980), dòng họ và các gia đình cũng vậy, mỗi khi cụ Đôi về nhà thờ, cụ hay bảo U tôi: “Chị xem nhà thờ thiếu gì để em mua”.
Năm 1993 cụ Đỗ Thị Đôi công đức vào nhà thờ 1 đôi chiếu, 1 đôi lọ lộc bình. Ông Thành (con cả của cụ Xuyến), ông Lộc (người con thứ 6) mua 1 tấm quy môn.
Ngày 18 – 4 – 1996, cụ Đỗ Thị Đôi công đức: 7 chiếc chiếu hoa, 100 chén uống nước, 40 bát to Hải Dương, 50 chiếc thìa con.
Năm 1996, cụ Đỗ Thị Đôi xin ý kiến ban khánh tiết (cụ Phạm Văn Phú làm trưởng ban) và tổ chức làm lễ “Phả độ Tổ tiên” cho dòng họ tại chùa Phú Cốc, Thường Tín, Hà Nội. Đoàn của dòng họ đi lễ gồm ban khánh tiết, các ông bà trưởng chi, các cụ và các gia đình khoảng 30 người. Làm lễ từ 7 giờ sáng đến 2 giờ đêm thì xong. Cụ Đôi chi hết khoảng 16 triệu đồng.
Năm 1997 sau khi nhà thờ xây tường bao và lát sân (lát bằng gạch lục), nhà thờ thấp, nền sân thấp, nước cống hay tràn vào. Một hôm về nhà thờ, thấy nhà thờ thấp, và đã xuống cấp, sân ngập nước… cụ Đôi trao đổi với cụ Phạm Văn Phú (trưởng ban khánh tiết) và xin được ủng hộ tiền nâng cấp nhà thờ. Năm 1998, cụ Đỗ Thị Đôi cùng các con, cháu công đức 7 cây vàng đại tu nhà thờ.
Xây nhà thờ xong, cụ Đôi thấy đồ thờ cũng đã cũ, cụ dẫn tôi và cụ Phạm Văn Phú (trưởng ban khánh tiết) ra phố Hàng Đồng, Hà Nội, mua 3 bát hương, 4 cây nến, 3 bộ đài rượu bằng đồng.
Khi khánh thành nhà thờ, làm 45 mâm cỗ phải đi mượn bàn ghế, không đủ chiếu để trải, cụ Đôi mua tiếp 30 bộ bàn ghế nhựa tròn để dùng vào dịp giỗ Tổ hàng năm.
Ngày 27 – 12 – 1999, cụ Đôi mua 6 chiếc quạt cây Điện cơ 91.
Ngày 11 – 8 – 2001, ông Thành mua 2 chiếc chum to để ngâm rượu.
Năm 2002, ông Thành cùng anh em trong gia đình ủng hộ tiền lát sân (phần mở rộng) - ảnh lưu niệm lưu ở mục “Công đức hiện vật”
Ngày 29 – 1 – 2010 ông Lộc, ông Hùng (người con thứ 10), ông Hoàn (người con thứ 11) ủng hộ một phần tiền lát lại sân nhà thờ (lát bằng gạch giếng đáy 40x40 cm).
Năm 2019, nhân dịp xây lại nhà thờ, các con, cháu cụ Đôi nhận chi phí xây Cuốn thư trước cửa nhà thờ.
Ông Phạm Văn Lộc và bà Nguyễn Thị Tuyết Lan rất quan tâm tới nơi thờ cúng Tổ tiên. Năm 2006 ông bà cung tiến 1 đôi lọ lộc bình, mua từ Móng cái chở về - ảnh lưu niệm lưu ở mục “Công đức hiện vật”.
Năm 2016, Ông Phạm Văn Hùng và bà Võ Thị An Ninh mua 3 bát hương bằng sứ thay bộ bát hương bằng đồng cụ Đôi mua năm 1998 - ảnh lưu niệm lưu ở mục “Công đức hiện vật”
Mỗi khi về thăm nhà thờ, ngắm bàn thờ Tổ tiên, ông bà Lộc – Lan thấy thiếu thiếu đồ thờ gì đó thì lại mua về để bày thêm ở bàn thờ Tổ như: 2 lọ hoa Sen trông như Sen thật, 2 cành hoa Trà y như hoa thật (rất to) để cắm 4 lọ lộc bình bàn thờ gian giữa (năm 2000), các đĩa bày đồ thờ, lọ lộc bình con để cắm hoa ….
Năm 2019 khi xây lại nhà thờ, ông Lộc cùng anh Hùng (chi 6) thường xuyên về thăm công trình và góp ý kiến cho công trình thêm ý nghĩa tâm linh như: cuốn thư, ngói ta lợp mái, cửa bức bàn, cổng, cánh cổng …..
Câu chuyện về một chiếc khóa cửa
Quý vị nào, ai đọc đến đây cũng có thể hỏi: “Chiếc khóa cửa thì có gì đáng nói?” Vậy mà với tôi “Chiếc khóa cửa” (tôi không nghĩ về góc độ kinh tế) đã in sâu vào trí nhớ, để trân trọng một tấm lòng từ việc nhỏ nhất. Các cụ nói “Của cho không bằng cách cho”. Một việc rất nhỏ nhưng ý nghĩa thật lớn mà theo tôi nghĩ chỉ khi coi nhà thờ là nhà mình thì mới làm được việc này. Tôi xin nói việc nhỏ này ở đây để quý vị tham khảo. Đó là việc khi nhà thờ xây xong năm 2019, tự bà Lan cầm về đưa cho tôi một chiếc khóa và bảo: “Em mang chiếc khóa về để anh khóa cửa nhà thờ”. Trong khi tôi không thiếu khóa, ban khánh tiết cũng chưa nhờ bà Lan mua. Chiếc khóa có lẽ loại mốt mới và an toàn nhất khi đó. Thật trân trọng sự quan tâm của bà.
Gia đình ông Phạm Văn Lộc, ông Phạm Văn Hùng cùng gia đình ông Phạm Anh Tuấn, ông Phạm Văn Lân và ông Phạm Quốc Bình – chi 1 – thường nhớ tới công ơn sinh thành của các Cụ Tổ và các cụ trong chi 1 bằng việc biếu các cụ vàng, mã nhân dịp Rằm tháng Bảy hàng năm (62 cụ mà chi 1 còn nhận được mộ và tên các cụ).
Ngoài những việc trên, các ông bà và các cháu của gia đình cụ Xuyến và cụ Đôi còn công đức tiền vào những dịp dòng họ có công việc và những dịp giỗ Tổ hàng năm.
Thay mặt cho dòng họ, xin ghi nhận và cám ơn sự quan tâm của đại gia đình cụ Phạm Văn Xuyến và cụ Đỗ Thị Đôi về vật chất và tinh thần đối với dòng họ từ trước tới nay.
Lai Xá ngày 14 tháng 10 năm 2022
Quyền trưởng nam
Phạm Anh Tuấn